گذشته، حال و آینده کاربرد مواد رنگزای طبیعی در فرش دستباف

شمس ناتری, علی; ویسیان, سید محمد

گذشته، حال و آینده کاربرد مواد رنگزای طبیعی در فرش دستباف

نوع مقاله : نشریه ویژه رنگ و فرش

نویسندگان

علی شمس ناتری ¹^{، 2}
سید محمد ویسیان ³^{، 4}

¹ استاد، عضو هیات علمی گروه مهندسی نساجی، دانشگاه گیلان

² قطب علمی رنگ، پژوهشگاه رنگ

³ دانشجوی دکتری، گروه مهندسی نساجی ، دانشگاه گیلان

⁴ کارشناس، مرکز ملی فرش ایران

چکیده

یکی از ویژگی‌ها و مزیت‌های فرش دستباف ایرانی استفاده از مواد رنگزای طبیعی و دوست‌دار محیط‌زیست می باشد و طرفداران بی‌شماری در سطح جهان دارد. این تحقیق وضعیت گذشته، حال و آینده کاربرد مواد رنگزای طبیعی جهت رنگرزی نخ پشمی فرش دستباف را مورد مطالعه قرار می دهد. بررسی‌های متعددی درخصوص آماده‌سازی، دندانه‌دهی و رنگرزی با مواد رنگزای طبیعی و همچنین استفاده از ماشین‌آلات رنگرزی جهت رنگرزی نخ پشمی فرش دستباف انجام شده است. در انتهای تحقیق مطالبی در خصوص آینده کاربرد مواد رنگزای طبیعی در رنگرزی نخ پشمی فرش دستباف بیان گردیده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در صورت ارائه مواد رنگزای طبیعی استخراج شده در حجم بالا و قیمت مناسب، در آینده می توان از ماشین‌های رنگرزی الیاف، کلاف نخ و بوبین نخ جهت رنگرزی نخ پشمی قالی استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22517278.1400.11.2.3.3

موضوعات

سایر

عنوان مقاله [English]

Past, Present, and Future of Application of Natural Dyes in Hand-Woven Carpets

نویسندگان [English]

ali shamsnateri ¹ ²
Mohamad Veysian ³ ⁴

¹ Textile Engineering Department, University of Guilan,,Center of Excellence for Color Science and Technology, Insitute for Color Science and Technology

² Center of Excellence for Color Science and Technology, Insitute for Color Science and Technology

³ Textile Engineering Department, University of Guilan

⁴ Iran National Carpet Center

چکیده [English]

Using natural dyes is one of the main features and advantages of eco-friendly Iranian hand-woven carpet, which has numerous adherents. This work studies the past, present, and future application of natural dyes for dyeing piles of the hand-woven carpet. Several investigations have been done on preparation, mordanting, and dyeing with natural dyes, as well as the use of a dyeing machine for dyeing the pile of hand-woven carpets. At the end of this research, little information is provided about the future of the use of natural dyes for dyeing piles of the hand-woven carpet. Studies show that if the extracted natural dyes produced at high volume and reasonable prices, in the future, the hand-woven carpet piles can be dyed by fiber dyeing machine, yarn dyeing machine, hank dyeing machine, and bobbin yarn dyeing machine.

کلیدواژه‌ها [English]

Natural dyes
Dyeing
Hand-woven-carpets. Wool
Dyeing machine

مراجع

م. منتظر، م. ویسیان. م. حیدری گلفزانی، "طبیعت گرایی در رنگرزی الیاف پروتئینی( پشم و ابریشم)"، مرکز ملی فرش ایران، 1388.
ع. شمس ناتری، ا. اکرامی، ن. امیرعلیان، ف. رییسی، "نگاهی به روند تحولات در کاربرد و خواص مواد رنگزای طبیعی"، دومین سمینار ملی تحقیقات فرش دستباف، 1386.
I. J. Age, C. Hafner, C. Welsch, K. Schneider, H. Iznaguen, J. Westendorf, "The mutagenic potential of madder root in dyeing processes in the textile industry", Mutat. Res. 605, 22–29, 2006.
م. حسین نژاد، ک. قرنجیگ، "مروری بر آخرین تحقیقات درباره کاربردهای مواد رنگزای طبیعی در رنگرزی، مواد خوراکی و سلول‌های خورشیدی"، نشریه علمی مطالعات در دنیای رنگ، 27، 17-7، 1396.
M. Shahid, S. ul-Islam, F. Mohammad, "Recent advancements in natural dye applications: A review", J. Clean. Prod. 57, 2-18, 2013.
I. Zerin, N. Farzana, A. Sayem , D. M Anang, J. Haider, "Potentials of Natural Dyes for Textile Applications", Reference Module in Materials Science and Materials Engineering, 873-883, 2020.
P. Samanta, "A Review on Application of Natural Dyes on Textile Fabrics and Its Revival Strategy", Chemistry and Technology of Natural and Synthetic Dyes and Pigments, 1-25,2020.
ز. احمدی، ف. غلامی هوجقان، "مروری بر خواص ضدباکتری، ضدمیکروب و ضدقارچ ترکیبات گیاهی و کاربرد آنها در منسوجات"، نشریه علمی مطالعات در دنیای رنگ، 9، 58-41. 1398.
ر. جعفری، ک، قرنجیگ، "مطالعه مشخصه‌های رنگی الیاف طبیعی رنگرزی شده با مواد رنگزای طبیعی"، نشریه علمی مطالعات در دنیای رنگ، 74، 63-8، 1397.
ا. حاجی،" مروری بر روش‌ها و فناوری‌های بهبود جذب و ثبات مواد رنگزای طبیعی بر روی الیاف پنبه"، نشریه علمی مطالعات در دنیای رنگ، 44، 33-7، 1396.
س. میرنژاد، س.صفاپور، م. صادقی کیاخانی، "مروری بر خواص و کاربرد رنگ طبیعی قرمزدانه در صنایع مختلف"، نشریه علمی ترویجی مطالعات در دنیای رنگ، 5، 46-33، 1394.
ه. پیرالهی،"شیمی آلی تجربی نوین"، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی ،1366.
م. آئینه چی، م. باقرزاده کثیری، ک. قرنجیگ، "مطالعه و بهینه‌سازی فرآیند استخراج مواد رنگزای گیاه اسپرک به کمک امواج فرا‌صوت"، نشریه علمی، پژوهشی علوم و فناوری رنگ، 124، 115-12، 1397.
ک. قرنجیگ، ش. روحانی،م.آرامی، ر. پیرکهن، "طرح تحقیقاتی شناسایی مواد رنگزای مورد مصرف در نخ پشمی قالی و بهترین شیوه استخراج و بکارگیری آنها (با تاکید بر آلیزارین و پورپورین)"، مرکز ملی فرش ایران،1390.
K. Sinha, P. D. Saha, S. Datta, "Extraction of natural dye from petals of flame of forest (Butea Monosperma) flower: process optimization using response surface methodology (RSM)". Dyes Pigm. 94, 212-216, 2012.
M. E. Borges, R. L. Tejera, L. Diaz, P. Esparza, E. Ibanez," Natural dyes extraction from cochineal (Dactylopius Coccus):New extraction methods", Food Chem. 132, 1855-1860. 2012.
S. Saxena, A. S. M, Raja,"Natural dyes: sources, chemistry, application and sustainability issues", Roadmap Sustainable Text. Clothing, 37-80, Doi: 10.1007/978-981-287-065-0_2, 2014.
ح. بهمن، ک. قرنجیگ، ش.روحانی، آ.تحویلی، م. حسین نژاد، ه. ایمانی، ع. محمودی نهاوندی، "بهینه‌سازی استخراج مواد رنگزای روناس به روش سطح پاسخ و بررسی خواص رنگرزی"، نشریه علوم و فناوری رنگ، 83، 96-14، 1399.
H. Uslu, H. S. Bamufleh, "Effect of solvent and pH on the extraction of carbolic acid from aqueous solution by TOMAC", J. Chem. Eng. 61, 1676-1680, 2016.
X. Xinsheng, W. Lua, J. Shunhua, Z. Qicheng, Z. Xinlong, H. Xiaofeng, "Extraction of coloring matter from Sargentodoxa cuneata by ultrasonic technique and its application on wool fabric", Indian J. Fibre Text. Res. 426-430, 2008.
M. Yolmeh, M. Bagher, H. Najafi, Reza. Farhoosh, F. Hosseini, "Optimization of ultrasound-assisted extraction of natural pigment from annatto seeds by response surface methodology (RSM)". Food Chem. 155, 319-324. 2014.
ش. ناصریان اصل، "بررسی فرایند استخراج، رنگرزی و خواص ثباتی رنگینه‌های حنا و پوست انار به کمک دستگاه آلتراسونیک"، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده هنر و معماری اردکان،1393.
ف. رئیسی، ا. شمس ناتری،" استخراج مواد رنگزای طبیعی به کمک دستگاه ماکروویو"، دومین سمینار ملی تحقیقات فرش دستباف، 1386.
ر. محمد علی مالک، "طرح تحقیقاتی بررسی چگونگی تأثیر مواد رنگزای طبیعی، تعاونی و شرایط رنگرزی بر خواص فیزیکی و مکانیکی خامة قالی"، مرکز ملی فرش ایران، ۱۳۸۶.
S. Haar, E. Schrader and B. M. Gatewood, "Comparison of aluminum mordants on the colorfastness of natural dyes on cotton", Cloth. Text. Res. J. 31, 97-108, 2013.
L. Ammayappan , D. B. B. ShakyawarL."Dyeing of Carpet Woolen Yarn using Natural Dye from Cochineal", J. Nat. Fibers, 13, 42–53, 2016.
ز. احمدی، "تاثیر دندانه‌های گیاهی در رنگرزی نخ پشمی با روناس و اسپرک"، نشریه علوم و فناوری رنگ، JCST-2001-1081 ، پذیرفته شده، 1399.
ع. شمس ناتری، ا. اکرامی، م. مافی، "بررسی اثر ترتیب عملیلات رنگرزی و دندانه دهی بر رنگ حاصل در رنگرزی منفرد و ترکیبی پشم با قرمزدانه و پوست انار"، شیمی و مهندسی شیمی ایران، 28، 117-1، 1388.
ک. قرنجیگ، "طرح تحقیقاتی بررسی و مقایسه روش‌های رنگرزی طبیعی نخ پشمی قالی به وسیله دستگاه‌های سنتی و موجود به منظور ارائه روش بهینه"، مرکز ملی فرش ایران، ۱۳۸۷.
م.ا. حیدری گلفزانی، "طرح تحقیقاتی راههای کاهش هزینه رنگرزی طبیعی"، مرکز ملی فرش ایران،۱۳۹۱.
م. شاور، ا. کیومرثی، ب. کاتوزیان، م. پروین زاده، "رنگزاهای طبیعی و چشم انداز آن در صنایع مختلف کشور"، اولین همایش علمی، دانشجویی علوم و فناوری رنگ، 1387.