ساختار ماکروسکوپی و میکروسکوپی رنگین‌نگاره‌های صخره‌ای کوهدشت در کوه‌های سرسرخن استان لرستان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران، صندوق‌پستی: 56199- 13131.

2 دانشیار، گروه باستان‌‌‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران، صندوق‌پستی: 56199- 13131.

3 استادیار، پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران

4 استاد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران صندوق‌پستی: 56199- 13131

چکیده

رنگین‌‌نگاره‌‌های استان لرستان در شهرستان کوهدشت یکی از شاخص‌‌ترین و مهم‌‌ترین آثار فرهنگی، در زاگرس مرکزی است. نقاشی‌‌های این منطقه تاکنون از دید تجربی مورد بررسی فن‌‌شناسی قرار نگرفته‌‌اند. با توجه به کاربرد رنگ‌‌ها و اهمیت آن‌‌ها در هنر ایران، از این رنگ‌‌ها به میزان بسیار کم و با درنظرگرفتن اصل عدم آسیب دیداری، نمونه‌‌برداری شد. برای رسیدن به هدف پژوهش، از روش‌‌های آزمایشگاهی برای شناسایی بستررنگ، رنگ‌‌دانه‌‌ها استفاده شده است. در این تحقیق سه رنگدانه قرمز، سیاه و نارنجی با روش‌‌های پتروگرافی و FT-IR مورد بررسی قرار گرفته است. در روش پتروگرافی مقطع نازک و آنالیزهای دستگاهی با میکروسکوپ پلاریزان مدل James Swift، با هدف مشخص ساختن بستر و نوع سنگ و از دستگاه طیف‌‌سنج زیر قرمز تبدیل فوریه (FT-IR) برای شناسایی نوع رنگ‌‌دانه استفاده شد. بررسی‌‌های باستان‌‌سنجی صورت‌‌گرفته بر روی تکه‌‌های رنگی، نشان می‌دهد که نوع رنگ‌‌دانه‌‌های مصرفی برای ساخت نقوش تماما کانی بوده و هیچ نوع رنگدانه‌‌ آلی یافت نشده است. تصاویر میکروسکوپی از مقاطع لایه رنگ نشان می‌دهد این رنگ‌‌دانه‌‌ها مستقیما بر روی صخره‌‌ به‌‌کار رفته و در نتیجه فاقد بسترسازی بوده است. بنابراین رنگدانه‌‌های به‌‌کار رفته جهت ترسیم نقوش، ساختاری معدنی و ترکیبی از آهن هستند؛ جایی‌‌که رنگدانه سرخ طبیعی زمین بسته به کروموفورهای اکسیدآهن و حضور دیگر مواد معدنی می‌‌تواند تنالیته‌‌های رنگی نارنجی به سایه‌‌های قرمز و سیاه ایجاد کند که این پدیده را می‌‌توان در کم و زیاد کردن نوع اکسید آهن دانست. در نهایت با توجه به این‌‌که ساختار رنگ‌‌ها به صورت ترکیبات معدنی بوده است می‌‌توان اذعان داشت یکی از مهم‌ترین دلیل ماندگاری آن‌‌ها این ساختار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Macroscopic and microscopic characteristics of Pictograph of Kuhdasht in Sarsarkhon mountains of Lorestan province

نویسندگان [English]

  • sara sadeghi 1
  • ardeshir javanmard zadeh 2
  • Manijeh Hadian Dehkordi 3
  • reza Rezaloo 4
1 Department of Archaeology, Faculty of Humanities, University of Mohaghegh Ardabili, P. O. Box. 13131-56199, Ardabil, Iran.
2 Department of Archaeology, Faculty of Humanities, University of Mohaghegh Ardabili, P. O. Box. 13131-56199, Ardabil, Iran.
3 Research Institute of Cultural Heritage & Tourism, P. O. Box. 11369-13431, Tehran, Iran.
4 Department of Archaeology, Faculty of Humanities, University of Mohaghegh Ardabili, P. O. Box. 13131-56199, Ardabil, Iran.
چکیده [English]

Pictographs of Lorestan province in Kuhdasht city are one of central Zagros' most prominent and important cultural works. The paintings of this region have not been studied from an experimental point of view. Considering the use of colors and their importance in Iranian art, these colors were sampled in a tiny amount, considering the principle of no visual damage. To achieve the research goal, laboratory methods have been used to identify the color substrate and pigments. In this research, three pigments, red, black, and orange, have been investigated by petrographic and FT-IR methods. In the method of thin section petrography and device analysis with James Swift model polarizing microscope, aiming to determine the bed and type of rock, Fourier transform infrared spectrometer (FT-IR) was used to identify the type of pigment. The archeological investigations on the colored pieces show that the type of pigments used to make the motifs were completely mineral, and no organic pigments were found. Microscopic images of the sections of the paint layer show that these pigments were applied directly on the rock, and as a result, there was no substrate. Therefore, the pigments used to draw motifs are a mineral structure and a combination of iron; where the natural red pigment of the earth, depending on the iron oxide chromophores and the presence of other minerals, can create orange tones to red and black shades, which can be seen as increasing or decreasing the type of iron oxide. Finally, considering that the structure of the colors was in the form of mineral compounds, it can be acknowledged that this structure is one of the most important reasons for their durability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pictograph
  • Pigment
  • Kuhdasht
  • Petrography
  • FT-IR

مراجع

1.   Franquelo ML, Duran A, Herrera LK, Haro MCJ, Perez-Rodriguez JL. Comparison between micro-Raman and micro-FTIR spectroscopy techniques for the characterization of pigments from Southern Spain Cultural Heritage. J Mol Struct. 2009;924:404–12.
2.   Mobasher Maksoud E, Kochzaei AR. A review of traditional pigments (second part): ultramarine blue and emerald green. J Stud Color World. 2022;12(4):385-369. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22517278.1401.12.4.5.6 [In Persian].
3.   Reich I. Mineral pigments: the colourful palette of nature. In Artioli G, Oberti R. (eds.) EMU Notes in Mineralogy.  Mineralogical Society of Great Britain & Ireland; 2019. 283-322.
4.   Bersani D, Lottici PP. Raman spectroscopy of minerals and mineral pigments in archaeometry. J Raman Spectrosc. 2016;47(5):499-530. https://doi.org/10.1002/jrs.4914
5.   Hradil D, Grygar T, Hradilová J, Bezdička P. Clay and iron oxide pigments in the history of painting. Appl Clay Sci. 2003;22(5):223-236.
 https://doi.org/10.1016/S0169-1317(03)00076-0.
6.   Zeng QG, Zhang GXL, Leung CW, Zuo J. Studies of wall painting fragments from Kaiping Diaolou by SEM/EDX, micro Raman and FT-IR spectroscopy. Microchem J. 2010;96(2):330–336. https://doi.org/10.1016/j.microc.2010.05.013.
7.   Haji Norouzi F, Heydarian M, Khosrowzadeh A. The study of Middle Copper-Sang period pottery of Chahar Mahal Bakhtiari using petrographic analysis and ICP-OES. J Archaeol Sci. 2021;13(2):178-198. https://doi.org/ 10.22059/jarcs.2019.290969.142795 [In Persian].
8.   Maani M, Saidi-Harsini MR, Chaichi A. Preliminary results of petrographic studies of Bakun A pottery in Fars. Archaeol Stud. 2018;11(1):217-232. 
https://doi.org/10.22059/jarcs.2019.71115 [In Persian]
9.   Abbas Abad Arabi M, Sedki Y, Beheshti SI, Abedi A. Petrographic study of Islamic pottery from Balqis Esfrain, North Khorasan. Archaeol Stud. 2018;10:155-167. https://doi.org/10.22059/jarcs.2018.215741.142330 [In Persian].
10.  Razani M, Martinzgunikhero F, Mansouri-Esfahani M, Afshari-Nejad H. Preparation of thin sections of porous materials for studies with polarizing microscope in archaeology. Res Archaeol. 2015;2(2):45-60. https://doi.org/20.1001.1.24764647.1396.3.2.1.6 [In Persian].
11.  Sedghi Y, Razani M, Qaini Z, Sabohai Thani F. Investigation and review of the types of colors used in the decoration of pottery motifs obtained from the Bronze Age sites of Sistan and Baluchistan. J Stud Color World. 2019;10(2):61-72. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22517278.1399.10.2.5.8 [In Persian].
12.  Kochzaei A, Nemati Babaei A, Daneshpour L. Identification of the pigments used in the decoration of the paper inscription of Ansarin House, Tabriz. J Color Sci Technol. 2014;9:297-306. 
https://dorl.net/dor/20.1001.1.17358779.1394.9.4.3.2 [In Persian].
13.  Firouznia A, Ashrafi A, Bahrul Uloomi F. Identification of the materials and pigments of the wall paintings of the walls of the historical center of Isfahan. Archeol Res. 2019;6(1):47-66. https://dorl.net/dor/20.1001.1.24764647.1399.6.1.4.8 [In Persian].
14.  Hadian-Dehkordi M.The use of laboratory research in the protection and restoration of historical buildings.Tehran University Press; 2007. 
15.  Homke J, Vergés J, Van Der Beek P, Fernàndez M, Saura E, Barbero L, Badics B, Labrin E. Insights in the exhumation history of the NW Zagros from bedrock and detrital apatite fission-track analysis: evidence for a long-lived orogeny.Basin Research. 2010;22(5):659-680. https://doi.org/10.1111/j.1365-2117.2009.00431.x.
16.  Maghsoudi M. Desert Landscapes and Landforms of Iran. Switzerland: Springer Nature;2020. 
17.  Games GA, Wynd GG. Stratigraphic Nomenclature of Iranian Oil Consortium Agreement Area. AAPG Bulletin. 1965;49 (12):2182–2245. 
https://doi.org/10.1306/A663388A-16C0-11D7 86450001 02C1865D.
18.  Zarei-Sahamieh R, Yousefi Yeganeh B, Zamaniyan H, Moazzami-Gudarzi F. Study of the sedimentary environment and geology of Kashkan formation sandstones. J Advanced Appl Geology. 2011;1(1):48-61 [In Persian].
19.  Ghobadizadeh H, Niknami KA, Alibeigi S. Ancient metallurgical sites in the cultural landscape of Kohdasht and presenting a prediction model for the Central Zagros region. Archeol Res. 2001;7(1):125-144.
https://dorl.net/dor/20.1001.1.24764647.1400.7.1.10.1 [In Persian].
Bikiaris D, Daniilia S, otiropoulou S, Katsimbiri O, Pavlidou E, Moutsatsou AP, et al. Ochre-differentiation through micro-Raman and micro-FTIR spectroscopies: application on wall paintings at Meteora and Mount Athos, Greece. Spectrochimica Acta Part A: Molecular and Biomolecular Spectroscopy. 2000;56(1):3-18. https://doi.org/10.1016/S1386-1425(99)00134-1
مطالعات در دنیای رنگ
دوره 13، شماره 2
شهریور 1402
صفحه 215-233

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 04 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 06 خرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار