شناسایی و ارزیابی پالت رنگ در کاشی‌کاری بنای گنبد سبز مشهد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 مربی، گروه نقاشی، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران، کد پستی: ۹۱۸۴۹۱۵۳۷۸.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران، کد پستی: 9319774446.

10.30509/jscw.2025.167359.1200

چکیده

گنبد سبز مشهد یکی از بناهای تاریخی دوره صفویه و تزیینات اصلی این آرامگاه شامل کاشی‌کاری‌های بیرونی متعلق به دوره پهلوی است. هدف از این پژوهش، شناسایی پالت رنگی کاشی‌کاری‌های گنبد سبز و تطبیق کمّی رنگ‌ها براساس سیستم رنگی NCS است. نظر به اهمیت و نقش محوری عنصر رنگ در هنر کاشی‌کاری ایرانی، این پژوهش در پی پاسخ به دو پرسش اساسی است: نخست آنکه معادل‌سازی کمّی پالت رنگی کاشی‌های بنای گنبد سبز براساس سیستم استاندارد رنگی NCS چیست؟ و دوم اینکه میزان فراوانی و قدرت رنگی در پالت کاشی‌کاری بنای گنبد سبز چگونه است و رنگ‌های غالب آن کدام هستند؟ روش گردآوری داده‌ها بر اساس مطالعات میدانی میدانی و از طریق انطباق سیستم رنگ NCS با کاشی‌های اصیل بنا است. در نتیجه تطبیق رنگ‌ها، ۱۲۲ کد رنگی از ۷ خانواده رنگی به دست آمد و با روش توصیفی-تحلیلی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. علاوه بر این، رنگ های غالب، قدرت رنگی و درصد تنوع رنگی نیز مشخص شد. نتایج نشان می‌دهد که هر چه رنگ‌ها روشن‌تر باشند، دامنه رنگی آن‌ها گسترده‌تر می‌شود و هر چه به سمت رنگ‌های تیره نزدیک می‌شویم، تنوع رنگی آن‌ها کاهش یافته و رنگ‌ها یکنواخت‌تر می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Identification and Evaluation of the Color Palette in the Tilework of the Gonbad-e-Sabz Monument of Mashhad

نویسندگان [English]

  • Alireza Taheri Moghaddam 1
  • Samaneh Kazemnezhad 2
1 Faculty Member and Instructor, Department of Painting, Ferdows Institute of Higher Education, P.O. Box: 9184915378, Mashhad, Iran.
2 Department of Islamic Art, University of Neyshabur, P. O. Box: 9319774446, Neyshabur, Iran.
چکیده [English]

The Gonbad-e Sabz of Mashhad is a historical monument from the Safavid period. The main decorative elements of this mausoleum consist of exterior tilework dating from the Pahlavi era. This research aims to identify the color palette of the Gonbad-e Sabz’s tilework and quantitatively match these colors according to the Natural Color System (NCS).This research addresses two fundamental questions: First, what are the quantitative equivalents of the Gonbad-e Sabz’s tile color palette based on the NCS standard color system? Second, what are the frequency and chromatic intensity of the tile color palette, and which colors are dominant in this historical monument? The methodology involves field studies and matching the NCS color system with the building’s original tiles. Through this color matching process, 122 color codes from 7 color families were identified and subjected to descriptive-analytical evaluation. Furthermore, the dominant colors, chromatic intensity, and percentage of color variation were determined.The findings reveal that lighter colors exhibit a broader range of variation, while darker colors show less variety and become more uniform.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Safavid era
  • Pahlavi era
  • Gonbad-e Sabz of Mashhad
  • Tiling
  • Color palette

مراجع

1.   Zomarshidi H. Formation periods of mosaic tilework in iranian architecture. Art Education of Roshd. 2006; 4(2):4-11 [In Persian].
2.   Zomarshidi H. The evolution of tilework in architectural monuments from safavid era to present. Journal of Iranian Architectural Studies. 2013;1(2):65-78 [In Persian].
3.   Zarei A, Kouhestani Andarzi H. Gonbad-e Sabz; the glorious manifestation of Safavid architectural heritage in Mashhad. Khorasan Quarterly of Cultural and Social Studies. 2018; 12(3): 119-145. https://dorl.net/dor/20.1001.1.26766116.1397.12.3.5.8. [In Persian]
4.   Hillenbrand R. Islamic Architecture: form, function, and meaning.7th ed. Tehran: Rowzane publication; 2014 [In Persian]
5.   Māheronnaghsh M. Bricks & Their usage. Tehran: SAMT; 2015 [In Persian].
6.   Pirnia MK, Bozorgmehri Z. Buildings material in ancient iranian buildings. Tehran: Iran Cultural Heritage Organization; 2002 [In Persian].
7.   General department of khorasan razavi cultural heritage. [Cited 2018 Jun 25] Available from: https://www.razavichto.ir/.
8.   Abiri A. Restoration of gonbad-e sabz of mashhad. [Master's thesis]. [Tehran]: Islamic Azad University; 2011.
9.   NCS - Natural color system®© property of and used on license from NCS Color AB, Stockholm 2018. (References to NCS®© in this publication are used with permission from the NCS Color AB). [cited 2024 May 17]. Available from: www.ncscolour.com.
10. Qorbani M. Gunbad Sabz; The tomb of Shakh Mumin Mashhadi. 3th ed. Mashhad: Qaf Publication; 2018. [In Persian].
11. Elmi M. Archeological reports; mashhad gonbad-e sabz, the tomb of sheikh momen astarabadi. J Educ. 1957;(5):58-61[In Persian]
12. Marzbān P, Ma'rouf H. An Illustrated dictionary of visual arts (architecture, sculpture, painting). 3th ed. Tehran: Soroush Press; 1998 [In Persian].
Kiani, F. An introduction to the Iranian art of tiling. Ketab-e Mahe Honar. 2011; (153):118-125. 
مطالعات در دنیای رنگ
دوره 15، شماره 1
اسفند 1403
صفحه 47-63

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 شهریور 1403
  • تاریخ بازنگری: 22 دی 1403
  • تاریخ پذیرش: 23 دی 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار