ارزیابی دیداری و روان‎شناختی پالت‌های رنگی قالی‌های دست‌بافت شهر سنندج در دورۀ قاجار

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه پژوهشی هنرهای سنتی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران، صندوق‌پستی: 11167-13437.

10.30509/jscw.2025.167524.1230

چکیده

قالی‌‌های دست‌‌بافت سنندج (یا سنه) یکی از زیباترین و مستحکم‌‌ترین دست‌‌بافته‌‌های ایلات و عشایری غرب ایران هستند که به شدت تحت تأثیر خصوصیات قومی و اقلیم جغرافیایی بافندگانش قرار دارند. عنصر رنگ نیز به‌‌عنوان یکی از ارکان سه‌‌گانه دیداری (طرح، نقش و رنگ) نزد هنرمندان بافنده کرد از جایگاه ویژه‌‌ای برخوردارست. بر این اساس، جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش چهار تخته قالی دست‌‌بافت محفوظ در موزه فرش ایران با قدمتی بیش از صد سال و متعلق به دوره قاجار است. این پژوهش بر اساس مطالعات کتاب‌‌خانه‌‌ای، مشاهدات میدانی و به‌‌شیوه توصیفی- تحلیلی نگاشته شده و در پی یافتن پاسخی مناسب برای این پرسش مهم است که نحوه انتخاب و الگوی هم‌‌نشینی فام‌‌ها در پالت‌های رنگی قالی‌‌های سنندج چگونه می‌باشد. هدف این پژوهش، شناسایی فام‌‌های منتخب پالت‌‌های رنگی به کمک اطلس رنگ مانسل و همچنین، ارزیابی الگوهای هماهنگی رنگ‌‌ها بر اساس تئوری شناخته شده ایتن از دو منظر دیداری و روان‌‌شناختی است. نتایج نشان می‌‌دهند که برای رنگ‌‌آمیزی این قالی‌‌ها از فام‌‌های گرم بیش از فام‌‌های سرد استفاده شده است. همچنین، تباین‌های رنگی غالب در این قالی‌‌ها از نوع «گرم- سرد، تیره- روشن و وسعت» است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Visual and Psychological Evaluation of Color Pallets of the Qajar Era Sannandaj Hand-woven Rugs

نویسنده [English]

  • Samera Salimpour Abkenar
Research Group of Traditional Arts, Research Institute of Cultural Heritage and Tourism (RICHT), P. O. Box: 1343711167, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Sanandaj (or Sanneh) hand-woven rugs are the most beautiful and durable hand-woven rugs of the tribes and nomads of western Iran, which are strongly influenced by the ethnic characteristics and geographical climate of their weavers. In addition, the element of color, as one of the three visual elements (design, pattern, and color), has a special place among Kurdish weaving artists. Accordingly, the statistical population studied in this study is the four Qajar hand-woven rugs preserved in the Iranian Carpet Museum. This research is based on library studies, field observations and is written through a descriptive-analytical method, and it looks to find a suitable answer to this question: How are shades selected and combined in the color palette of Sannandaj rugs? This research aims to identify selected shades of color palettes using the Munsell color system and, the evaluation of color harmony patterns is based on the well-known Itten’s theory from both visual and psychological perspectives. The results show that warm shades were used more than cold shades in these rugs. Also, the dominant color contrasts in these rugs are of the type warm-cold, dark-light, and proportion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hand-woven rug
  • Color pallet
  • Munsell color system
  • Visual and psychological evaluation
  • Itten’s theory

مراجع

1. Naeb Zadeh M. History of rugs (Iran), Pre-Islamic period. Iran rugs. 1998;7:6-10 [In Persian].
2. Daneshgar A. Comprehensive Yadvareh Persian carpet dictionary (Encyclopedia of Iran). Tehran: Samenolaemeh; 1997 [In Persian].
3. Itten J. The art of color, Sherve A. (Trans.) Tehran: Yasavoli; 2022 [In Persian].
4. Daryaie N. Aesthetics in Iranian handmade carpets. Tehran: National Carpet Center; 2007 [In Persian].
5. Birren F. Creative Color: A dynamic approach for artists and designers, Shabahangi J. (Trans.) Tehran: Farhangan;1994 [In Persian].
6. Eisemann, L. Pantone guide to communicating with color, Zemzemeh R. (Trans.) Tehran: Beihagh Ketab; 2017 [In Persian].
7. Lusher M. The Lüscher color test, Ebizadeh V. (Trans.) Tehran: Lyousa; 2011 [In Persian].
8. Elliot AJ. Fairchild MD. Franklin A. Handbook of color psychology. Cambridge: Cambridge University Press; 2015.
9. Parramon JM. Color theory, Sherve A. Ghodrati Z. (Trans.) Tehran: Shabahang; 2022 [In Persian].
10. Ebrahimi N. The nature and phylosophy of art, in “what is art?”. Tehran: Qatran; 1999 [In Persian].
11. Hanafi H. The diversity of colors in the Holy Quran. J Quran Goleshtan. 2005;3:50-57 [In Persian].
12. Mahmoudi SA. Color in the holy Quran. Bayinat. 2008;57:58-83 [In Persian].
13. Sedaghat Kashfi SMJ. A look at colors in the Qur'an. Qur’anic Researches. 2006; 12 (46): 334-349 [In Persian].
14. Chijiiwa H. Color harmony: A guide to creative color combinations, Dehdashti Shahrokh F. (Trans.) Tehran: Karang; 1998 [In Persian].
15. Sharifi A. Joukar M. The color white from the perspective of the Quran and psychology. Qur’anic Knowledge. 2010;2(7):91-108 [In Persian].
16. Salimpour Abkenar S. A study on the pattern and color of Saneh's rug from the perceptive of visual principles of Ocvirk (Case Study: Preserved Rug in Carpet Museum of Iran). Strategic Studies of Arts. 2024;2(4):59-83. https://doi.org/10.22083/ssa.2024.483232.1048 [In Persian].
17. Salimpour Abkenar S. A Study on the reflection of color knowledge of Baluch peoples in their traditional hand-woven. Indigenous Knowledge. 2022;9(17):177-219. https://doi.org/10.22054/qjik.2023.69112.1327 [In Persian].
18. Mojabi SA. Jamshidi S. A comparative study of design, pattern and color in Kelardasht carpet with Senneh carpet. Iranian Handicrafts Studies. 2021;3(2):39-52. https://doi.org/ 10.22052/3.2.39 [In Persian].
19. Saedi S. Seyed Ahmadi Zavieh SS. The effective factors on the application of color in Yazd carpet. Paykareh. 2014;2 (4):25-42. https://doi.org/ 10.22055/pyk.2014.12976 [In Persian].
20. Cooper FG. Munsell manual of color. Maryland: Munsell Color Company, Inc; 1929.
21. Itten J. The color elements, Zhaledoust B. (Trans.) Tehran: Marlik; 2020 [In Persian].
22. Dodgson NA. What is the ‘opposite’ of ‘blue’? the language of colour wheels. J Percept. Imaging. 2019;2(1):1-13. https://doi.org/ 10.2352/J.Percept.Imaging.2019.2.1.010401.
23. Itten J. Birren F. Van Hagen E. The elements of color. New Jersey: John Wiley & Sons; 1970.
24. Doustkhah J. Avesta: The ancient Iranian hymns. Tehran: Morvarid; 2009 [In Persian].
25. Dehkhoda AA. Dehkhoda dictionary. Tehran: Tehran University; 1998 [In Persian].
 
مطالعات در دنیای رنگ
دوره 15، شماره 4
شهریور 1404
صفحه 433-447

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 اردیبهشت 1404
  • تاریخ بازنگری: 09 مرداد 1404
  • تاریخ پذیرش: 11 مرداد 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار